ثواب و عقاب نتیجه عمل است نه این که بدست خدا و اراده خدا باشد. عذاب، نتیجه عمل گناه است نه این که دست خدا و اراده خدا باشد. نتیجه عمل از کیفر عمل جدا است. اگر با کسی روبرو شدی قیافه ات را به هم کشیدی و به او توهین کردی، قهراً بین شما دشمنی پیدا می شود و اگر با قیافه باز به او سلام دادی بین شما محبت و دوستی پیدا می شود. این دوستی و دشمنی نتیجه قهری عمل است. بهره برداری انسانها از اعمال خیر در قیامت فقط از طریق دو رابطه ممکن است: رابطه با خدا که بین انسان و خدا محبت و دوستی پیدا شود و دیگر رابطه با یکی از دوستان خدا مخصوصاً کسانی که ولایت شرعی و الهی بر انسان دارند مانند پدر و مادر و پیشوایان هدایت کننده. خداوند تبارک و تعالی می فرماید: انسان هائی که به پدر و مادر و یا به امام و پیغمبر احترام می گذارند قهراً بین آنها و پدر و مادر و اولیاء دیگر محبت پیدا می شود. از همین راه بین انسان و خدا هم محبت پیدا می شود و با پیدایش این محبت روز قیامت در هر جا باشند در اعماق دریا و یا صحرا، مأمورین خدا به سراغ آنها می روند و آنها را با اولیاء خدا در زندگی بهشتی محشور می کنند. خدمات دینی و اطاعت از دستورات خدا، قهراً این دو رابطه و محبت را به وجود می آورد و همین محبت سرمایه آخرت است. کسانی که اطاعت خدا و اولیاء خدا نمی کنند حتماً کافرند. رابطه آنها از خدا و دوستان خدا قطع می شود، آنها نه خدا و نه دوستان خدا را می شناسند تا از آنها خواهش تمنائی داشته باشند و نه خدا و دوستان خدا با آنها رابطه دارند تا آنها را به طرف بهشت بکشانند در نتیجه مانند بچه های نامشروع بدون سرپرست در صحرای محشر معطل اند. (تفسیر سوره حجرات)